“Για τον Μανώλη που φυλάει Θερμοπύλες” ο ομότιμος καθηγητής Χρήστος Λιονής για το περιστατικό βίας κατά γιατρού – Ηράκλειο

Αναστάτωση έχει προκαλέσει στην τοπική κοινωνία της Κρήτης το πρωτοφανές περιστατικό βίας που έλαβε χώρα στο κέντρο υγείας Μοιρών, όπου συνοδός ασθενούς ξυλοκόπησε γιατρό. Ο καθηγητής της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Κρήτης, Χρήστος Λιονής καταδικάζει αυτή την πράξη βίας λέγοντας ότι τα κέντρα υγείας έγιναν ευάλωτα και έμειναν χωρίς θεσμική προστασία.

«Αλίμονο όμως εάν αυτές οι πράξεις βίας δεν λάβουν το δρόμο της δικαιοσύνης», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Λιονής. Στην ανάρτησή του αναφέρονται τα ακόλουθα:

«Για τον Μανώλη που φυλάει Θερμοπύλες

Είμαστε ακόμα συγκλονισμένοι από την πράξη βίας που οδήγησε στον τραυματισμό του γιατρού γενικής/οικογενειακής ιατρικής Μανώλη Μεραμβελιωτάκη. Γνωρίζω προσωπικά τον Μανώλη από χρόνια και με έχει εντυπωσιάσει το πάθος του για την επιστημονική γνώση και οι επικοινωνιακές προς τον ασθενή δεξιότητες του. Πάντα στο βλέμμα και στον λόγο του διέκρινες την αγάπη και την ενσυναίσθηση με την οποία προσέγγιζε όλους τους ασθενείς του. Όμως ούτε αυτά τα χαρακτηριστικά του κατάφεραν να αποτρέψουν την επίθεση στο πρόσωπο του, την ώρα μάλιστα του καθήκοντος του. Αξίζει όμως να αναζητήσουμε το πλαίσιο πάνω στο οποίο διαδραματίστηκε μια ακόμη πράξη βίας στη χώρα μας και μάλιστα σε ένα λειτουργό της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Παρόλο που η αναδρομική ψηλάφηση της πορείας των προηγούμενων επιδημιών ανά τον κόσμο μας προειδοποιούσε για κορύφωση των πράξεων βίας, κάποιοι από μας ελπίζαμε (ευχόμαστε) ότι η πανδημία από COVID-19 θα αποτελούσε ένα κινητήριο ερέθισμα τουλάχιστο για αναστοχασμό. Φοβάμαι όμως ότι η ανάλυση των δεδομένων σήμερα μας διαψεύδει. Ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινότητα που επενδύει τόσα πολλά στο παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου, ξοδεύοντας, από τη μια, δισεκατομμύρια για την προβολή των μεγάλων αστέρων του αθλήματος και αγνοώντας, από τη άλλη, τους τοπικούς ήρωες που υπερασπίζονται Θερμοπύλες. Βιώνουμε μέσα ενημέρωσης και πληροφόρησης που μας βομβαρδίζουν με ειδήσεις βίας και καταγγελιών, αφιερώνοντας ελάχιστο ή καθόλου χρόνο για αυτούς που τιμούν τις αρχές και τις αξίες τους. Ποιος θυμάται ή γνωρίζει την Άλκηστη Αγοραστάκη, που θυσίαζε τη ζωή της για να σώσει τους συμπολίτες της στο ναυάγιο στη Φαλκονέρα, και ποιος μαθαίνει για τον αγώνα του κάθε Μανώλη και επαγγελματία υγείας στις απομονωμένες περιοχές και τα κέντρα υγείας της Κρήτης;

Ας προσπαθήσουμε όμως να διαβάσουμε το πλαίσιο του συμβάντος και μέσα από μια ανάλυση στο μάκρο, μέσο και μίκρο-επίπεδο. Στο υψηλότερο επίπεδο, αξίζει να εξετάσουμε την ιστορία και την εξέλιξη των κέντρων υγείας στη χώρα μας. Μετά από μια περίοδο που τα κέντρα υγείας δεχόντουσαν το φως της αναγνώρισης και της προβολής, τις τελευταίες δεκαετίες έμειναν πίσω σε στελέχωση, υποδομές και τεχνολογία αλλά και σε καινούργιους ρόλους που θα έπρεπε να αναλάβουν απέναντι στις μεγάλες και διογκούμενες νέες προκλήσεις. Έτσι τα κέντρα υγείας, με ανεπαρκή εφόδια και εκπαίδευση, έχασαν και σε αναγνώριση, εκτέθηκαν σε υποτιμητικές αναφορές, που φυσικά δεν δικαιούνταν, και οι υπηρεσίες και τα πρόσωπα, που τις υπηρετούσαν, έγιναν ευάλωτα και έμειναν χωρίς θεσμική προστασία, την οποία αξίζουν και για τις σημαντικές προσπάθειες που μέχρι σήμερα εξακολουθούν να καταβάλλουν. Στο μέσο-επίπεδο, η συμμετοχή των φυσικών εταίρων τους, της αυτοδιοίκησης στο σχεδιασμό και αξιολόγηση των υπηρεσιών τους δεν βρήκε θεσμική αναγνώριση και έτσι, υπηρεσίες και λειτουργοί έμειναν τελικά μόνοι για να φυλάττουν τις Θερμοπύλες. Από την άλλη, εμείς οι ακαδημαϊκοί δάσκαλοι αλλά και οι συλλογικές επιστημονικές εκπροσωπήσεις των γενικών/οικογενειακών γιατρών δεν καταφέραμε να ταιριάξουμε τις προτάσεις μας και έτσι η θεσμική φωνή του χώρου έμεινε αδύναμη, χλωμή, χωρίς συντονισμό και την απαραίτητη τεκμηρίωση, αφήνοντας αφύλακτες διαδρομές για εκείνους που υπηρετούν στην πρώτη γραμμή. Άφησα στο τέλος, τον πολίτη που χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες υγείας. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι, από όποιο επίπεδο και να βρισκόμαστε, γιατί τον οδηγήσαμε βαθμιαία και διαχρονικά στο να απολέσει την εμπιστοσύνη του σε όλους τους θεσμούς, τον μάθαμε να γενικεύει, να μιλά στο πρώτο ενικό συχνά χωρίς τεκμηρίωση. Δε μάθαμε και εμείς, όσοι υπηρετούμε θεσμούς, να μιλάμε με όρους ευγένειας και σεβασμού στο λόγο των άλλων και έτσι γινόμαστε κοινωνοί, ίσως χωρίς να το καταλαβαίνουμε, καινούργιων προτύπων συμπεριφοράς που εμπεριέχουν μέσα τους και διάσταση βίας.

Αλίμονο όμως εάν αυτές οι πράξεις βίας δεν λάβουν το δρόμο της δικαιοσύνης και διπλά αλίμονο, εάν δεν κινητοποιήσουν την τοπική κοινότητα στην προάσπιση και προστασία των προσώπων που την υπηρετούν. Χρειαζόμαστε καινούργιους ρόλους και νέους θεσμούς στην κατεύθυνση μιας άλλης πορείας και ενός άλλου κοινωνικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού μέσα στην περίοδο των πολλαπλών κρίσεων που βιώνουμε. Ας ελπίσουμε ότι δε θα χαθούν οι Θερμοπύλες και η επίθεση στο Μανώλη θα συμβάλει όχι μόνο στον προβληματισμό όλων μας αλλά θα οδηγήσει σ’ ένα ουσιαστικό διάλογο με στόχο την ενίσχυση των θεσμών και την προστασία της ασφάλειας και της αξιοπρέπειας των προσώπων που τους υπηρετούν».