Η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει δελεαστικές υποσχέσεις στον αναδυόμενο κόσμο
Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Θα μπορούσε να βοηθήσει στην ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου και τελικά στην ανάπτυξη. Όμως, η νέα τεχνολογία φέρνει μαζί της τόσο τη γλυκιά ελπίδα για μεγαλύτερη ευημερία, όσο και τον σκληρό φόβο των πιθανών κινδύνων που εμπερικλείει.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ο Satya Nadella, το αφεντικό της Microsoft, λέει ότι τον στοιχειώνει το γεγονός ότι η Βιομηχανική Επανάσταση άφησε πίσω την Ινδία, τη χώρα που γεννήθηκε (οι Ινδοί κατασκευαστές δεν απολάμβαναν σχεδόν ποτέ ίσους όρους ανταγωνισμού – η Βρετανία ήταν τότε και αντίπαλος και κυρίαρχος τους.) Πολλές τεχνολογίες, όπως τα διαδικτυακά μαθήματα εκπαίδευσης, έχουν δημιουργήσει περισσότερη διαφημιστική εκστρατεία, παρά οικονομική ανάπτυξη στον αναδυόμενο κόσμο. Μερικοί άνθρωποι ανησυχούν ότι η generative τεχνητή νοημοσύνη (AI) θα απογοητεύσει επίσης τον παγκόσμιο νότο.
Οι μεγάλοι νικητές, μέχρι στιγμής, φαίνεται να είναι μια δέσμη δυτικών εταιρειών που υιοθέτησαν πρώιμα την τεχνολογία, καθώς και νεοσύστατες επιχειρήσεις στο Σαν Φρανσίσκο μαζί με τις «υπέροχες επτά» εταιρείες τεχνολογίας της Αμερικής, οι οποίες περιλαμβάνουν τη Microsoft και έχουν προσθέσει συνολικά ένα εκπληκτικό ποσό 4,6 τρις δολ. στην αγοραία αξία τους από την κυκλοφορία του ChatGPT, τον Νοέμβριο του 2022 και μετά.
Ωστόσο, η AI πρόκειται να μεταμορφώσει ζωές και στον αναδυόμενο κόσμο. Καθώς εξαπλώνεται η τεχνολογία, θα μπορούσε να αυξήσει την παραγωγικότητα και να συρρικνώσει τα κενά στο ανθρώπινο κεφάλαιο γρηγορότερα από πολλές άλλες πριν. Οι άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν χρειάζεται να είναι παθητικοί αποδέκτες της AI, αλλά μπορούν να τη διαμορφώσουν έτσι ώστε να ταιριάζει στις δικές τους ανάγκες. Το πιο συναρπαστικό από όλα είναι ότι, θα μπορούσε, να βοηθήσει τα εισοδήματά τους να φτάσουν τα επίπεδα εκείνων στον πλούσιο κόσμο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η υπόσχεση της AI στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι δελεαστική. Όπως και στη Δύση, θα είναι ένα χρήσιμο εργαλείο γενικής χρήσης για τους καταναλωτές και τους εργαζόμενους, διευκολύνοντας την απόκτηση και την ερμηνεία πληροφοριών. Κάποιες θέσεις εργασίας θα φύγουν, αλλά θα δημιουργηθούν νέες. Επειδή οι αναδυόμενες χώρες έχουν λιγότερους υπαλλήλους, η αναστάτωση και το κέρδος για τις υπάρχουσες επιχειρήσεις μπορεί να είναι μικρότερα από ό,τι στη Δύση. Το ΔΝΤ λέει ότι το ένα πέμπτο έως το ένα τέταρτο των εργαζομένων εκεί εκτίθενται περισσότερο σε αντικατάσταση, σε σύγκριση με το ένα τρίτο στις πλούσιες χώρες.
Όμως ένα δυνητικά μετασχηματιστικό όφελος μπορεί να προέλθει από καλύτερες και πιο προσιτές δημόσιες υπηρεσίες. Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες έχουν από καιρό συγκρατηθεί από την έλλειψη μορφωμένων, υγιών εργαζομένων. Οι δάσκαλοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ινδία έχουν διπλάσιο αριθμό μαθητών από τους Αμερικανούς ομολόγους τους, αλλά δεν είναι τόσο καλά εξοπλισμένοι για τον αγώνα. Οι γιατροί στην Αφρική είναι σπάνιοι και σωστά εκπαιδευμένοι ακόμη πιο σπάνιοι. Ολόκληρες γενιές παιδιών μεγαλώνουν με κακή εκπαίδευση, με κακή υγεία και ανίκανες να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους σε μια ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένη αγορά εργασίας.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι επιχειρηματίες σε όλο τον κόσμο διερευνούν τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν. Η Ινδία συνδυάζει μεγάλα γλωσσικά μοντέλα με λογισμικό αναγνώρισης ομιλίας για να επιτρέψει στους αναλφάβητους αγρότες να ρωτήσουν ένα bot πώς να υποβάλουν αίτηση για κρατικά δάνεια. Οι μαθητές στην Κένυα θα κάνουν σύντομα ερωτήσεις σε ένα chatbot σχετικά με την εργασία τους στο σπίτι και το chatbot συνακόλουθα θα τροποποιήσει και θα βελτιώσει τα μαθήματά του. Ερευνητές στη Βραζιλία δοκιμάζουν ένα ιατρικό AI που βοηθά τους ανεπαρκώς εκπαιδευμένους εργαζόμενους στην πρωτοβάθμια περίθαλψη να θεραπεύουν ασθενείς. Τα ιατρικά δεδομένα που συλλέγονται σε όλο τον κόσμο και τροφοδοτούνται σε AI θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη βελτίωση της διάγνωσης. Εάν η AI μπορεί να κάνει τους ανθρώπους σε φτωχότερες χώρες πιο υγιείς και πιο μορφωμένους, θα τους βοηθήσει με τον καιρό να φτάσουν το επίπεδο αυτών στον πλούσιο κόσμο.
Είναι ευχάριστο το γεγονός ότι αυτά τα οφέλη θα μπορούσαν να εξαπλωθούν ταχύτερα από προηγούμενα κύματα τεχνολογίας. Οι νέες τεχνολογίες που εφευρέθηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα χρειάστηκαν περισσότερα από 50 χρόνια για να φτάσουν στις περισσότερες χώρες. Αντίθετα, η AI θα εξαπλωθεί μέσω του gadget που έχουν ήδη πολλοί άνθρωποι σε όλο τον αναδυόμενο κόσμο, και πολλά άλλα σύντομα: το smartphone στις τσέπες τους. Με τον καιρό, τα chatbots θα γίνουν πολύ φθηνότερα στην προσφορά και την απόκτηση.
Επιπλέον, η τεχνολογία μπορεί να προσαρμοστεί στις τοπικές ανάγκες. Μέχρι στιγμής, υπάρχουν ελάχιστα σημάδια ότι η AI κυβερνάται βάσει του κανόνα «ο νικητής τα παίρνει όλα» που ωφέλησαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εταιρείες αναζήτησης στο Διαδίκτυο της Αμερικής. Αυτό σημαίνει ότι μια ποικιλία προσεγγίσεων θα μπορούσε να ευημερήσει. Ορισμένοι προγραμματιστές στην Ινδία χρησιμοποιούν ήδη δυτικά μοντέλα και τα προσαρμόζουν με τοπικά δεδομένα για να παρέχουν μια καταπληκτική υπηρεσία μετάφρασης γλώσσας – αποφεύγοντας το βαρύ κεφαλαιουχικό κόστος της κατασκευής μοντέλων.
Μια άλλη ιδέα που επίσης απογειώνεται στη Δύση είναι να φτιάξει κανείς δικά του μικρότερα και φθηνότερα μοντέλα. Ένα μικρότερο σύνολο δυνατοτήτων, αντί για τη δυνατότητα λήψης κάθε υπάρχουσας πληροφορίας, μπορεί να καλύψει τις συγκεκριμένες ανάγκες μια χαρά. Για παράδειγμα, ένα ιατρικό AI είναι απίθανο να χρειαστεί να δημιουργήσει διασκεδαστικά ποιήματα στο στυλ του William Shakespeare, όπως το κάνει με επιτυχία το ChatGPT. Αυτό εξακολουθεί να απαιτεί υπολογιστική ισχύ και ειδικά σύνολα δεδομένων. Όμως θα μπορούσε να βοηθήσει στην προσαρμογή της AI με πιο ποικίλους και χρήσιμους τρόπους.
Ορισμένες χώρες εκμεταλλεύονται ήδη την AI. Η ικανότητα της Κίνας είναι – επί του παρόντος – δεύτερη μόνο μετά από αυτή της Αμερικής, χάρη στην τεχνογνωσία της και τις βαθιές τσέπες των γιγάντων της στο Διαδίκτυο. Η βιομηχανία εξωτερικής ανάθεσης (outsourcing) της Ινδίας θα μπορούσε να διαταραχθεί, καθώς ορισμένα καθήκοντα back-office αναλαμβάνονται από τη Generative AI. Όμως η χώρα φιλοξενεί μια ζωντανή σκηνή startup, καθώς και εκατομμύρια προγραμματιστές τεχνολογίας και μια κυβέρνηση που θέλει να χρησιμοποιήσει την AI για να βελτιώσει την ψηφιακή της υποδομή. Αυτά τοποθετούν τη χώρα σε καλή θέση για καινοτομία και προσαρμογή. Χώρες του Κόλπου, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, είναι αποφασισμένες να οικοδομήσουν μια βιομηχανία AI καθώς απομακρύνονται από το πετρέλαιο. Έχουν ήδη το κεφάλαιο και εισάγουν το ταλέντο.
Κάθε χώρα θα διαμορφώσει την τεχνολογία με τον δικό της τρόπο. Τα κινεζικά chatbots πχ έχουν εκπαιδευτεί για να κρατούν μακριά τα θέματα που αφορούν τον Xi Jinping. Οι προγραμματιστές της Ινδίας επικεντρώνονται στη μείωση των γλωσσικών φραγμών. Ο Κόλπος χτίζει ένα αραβικό μοντέλο μεγάλης γλώσσας. Αν και ο παγκόσμιος νότος δεν θα αποσπάσει το στέμμα της Αμερικής, θα μπορούσε να επωφεληθεί ευρέως από όλη αυτή την τεχνογνωσία.
Διδακτικό βοήθημα
Πολλά θα μπορούσαν ακόμη να πάνε στραβά, προφανώς. Η τεχνολογία εξακολουθεί να εξελίσσεται. Η υπολογιστική ισχύς θα μπορούσε να γίνει πολύ ακριβή, τοπικά δεδομένα θα πρέπει να συγκεντρωθούν και να αποθηκευτούν. Μερικοί ασκούμενοι μπορεί να μην έχουν την ικανότητα να επωφεληθούν από τη γνώση που έχουν στα χέρια τους ή το κίνητρο να δοκιμάσουν νέα πράγματα. Αν και οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής πρόκειται να κερδίσουν τα μέγιστα από τις βελτιώσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο και τις κυβερνητικές υπηρεσίες, η τεχνολογία θα εξαπλωθεί πιο αργά εκεί από ό,τι αλλού χωρίς καλύτερη συνδεσιμότητα, διακυβέρνηση και ρύθμιση.
Τα καλά νέα είναι ότι οι επενδύσεις για την επιτάχυνση της διάδοσης της AI θα ανταμειφθούν πλούσια. Πολλά θέματα σχετικά με την επανάσταση της AI είναι ακόμα αβέβαια, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεχνολογία θα έχει πολλές χρήσεις και ότι θα βελτιωθεί. Οι αναδυόμενες χώρες έχουν υποστεί απογοητεύσεις στο παρελθόν. Αυτή τη φορά έχουν μια υπέροχη ευκαιρία – και τη δύναμη να την εκμεταλλευτούν.
