Διανύουμε την ωραιότερη ίσως εποχή του χρόνου, εποχή όμως που για κάποιους μπορεί να σημαίνει κάθε χρόνο κόκκινα μάτια που δακρύζουν, αίσθημα «καψίματος» ή και έντονη φαγούρα.
Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανό να πρόκειται για αλλεργία (ειδικά η φαγούρα), η οποία είτε προσβάλλει μόνο τα μάτια (π.χ. αλλεργική επιπεφυκίτιδα), είτε προκαλεί και συμπτώματα σε αυτά παράλληλα με φτερνίσματα, ρινόρροια κτλ.
«Με τον όρο αλλεργία εννοούμε την «άστοχη» έντονη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε ερέθισμα που τελικά δεν “απειλεί” το σώμα με μόλυνση και λέγεται αλλεργιογόνο (όπως η γύρη και ειδικά στη χώρα μας από τον ανθό του πεύκου και της ελιάς), το οποίο σε φυσιολογικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να «κινητοποιεί» το ανοσολογικό μας σύστημα και είναι ουσιαστικά αβλαβές.
Όταν το αλλεργιογόνο βρίσκεται σε μεγάλη ποσότητα και σε συνεχή επαφή με τα αισθητήρια όργανα – κυρίως τους βλεννογόνους της ρινικής κοιλότητας, των ματιών και του αναπνευστικού-η αλλεργία μπορεί να είναι έντονη», εξηγεί ο δρ Αναστάσιος- Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός – Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
«Ειδικότερα στα μάτια, οι αλλεργίες αναπτύσσονται συνήθως στον επιπεφυκότα, ο οποίος περισσότερο εκτίθεται σαν εξωτερική επιφάνεια στο περιβάλλον. Πρόκειται για τη διάφανη μεμβράνη που καλύπτει τόσο τον σκληρό χιτώνα (είναι το άσπρο μέρος που βλέπουμε στο μάτι) όσο και την έσω επιφάνεια του βλεφάρου».
Γενικότερα υπολογίζεται ότι ποσοστό έως και 30% των ενηλίκων και έως το 40% των παιδιών πάσχουν από εποχιακές αλλεργίες, με την αλλεργική επιπεφυκίτιδα να είναι η πιο συνηθισμένη αλλεργική αντίδραση στα μάτια και μπορεί να διαφέρει από χρόνο σε χρόνο.
«Εκδηλώνεται όταν κυκλοφορεί γύρη στην ατμόσφαιρα, κάτι που είναι πολύ πιο έντονο τώρα την άνοιξη και μειώνεται με τους πρώτους καύσωνες, ενώ μπορεί επίσης να έχει και εξάρσεις το φθινόπωρο εξ αιτίας της εποχιακής βλάστησης (όπως το χορτάρι)», προσθέτει ο κ. Κανελλόπουλος.
Τα συμπτώματα της εποχιακής αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι κυρίως φαγούρα, δακρύρροια, κοκκίνισμα, κάψιμο και παραγωγή ενός διαυγούς, υδαρούς συνήθως κιτρινωπού εκκρίματος. Κάποιοι μπορεί να εμφανίζουν επίμονους μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια τους -ειδικά εάν συνδυάζεται με αλλεργική ιγμορίτιδα- και ευαισθησία στα δυνατά φώτα, ενώ τα βλέφαρά τους να είναι πρησμένα. Το τρίψιμο των ματιών -αναπόφευκτο για μερικούς- απλώς πολλαπλασιάζει τη διαδικασία με έντονη έκκριση ισταμίνης.
«Πρόκειται για συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν μόνα τους ή να συνοδεύουν το συνάχι, το φτάρνισμα και τη ρινική συμφόρηση που σχετίζονται με την αλλεργική ρινίτιδα και άλλες εποχιακές αλλεργίες», σημειώνει ο κ. Κανελλόπουλος. «Επίσης η φαγούρα μπορεί να είναι τόσο ενοχλητική, ώστε κάποιοι να τρίβουν συχνά τα μάτια τους, επιδεινώνοντας την κατάστασή τους και αυξάνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης».
Εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα
Οφθαλμολογικές αλλεργικές παθήσεις είναι επίσης η εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα, η γιγαντιαία θυλακιώδης επιπεφυκίτιδα, που συνήθως παρουσιάζεται σε χρήστες φακών επαφής και η ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα που εμφανίζεται πιο συχνά σε όσους πάσχουν από ατοπία ή έκζεμα).
Η λεγόμενη εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα είναι μια μορφή επιπεφυκίτιδας η οποία αρχίζει την άνοιξη με την πρώτη γύρη και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και το φθινόπωρο. Εκδηλώνεται πιο συχνά σε παιδιά και κυρίως στα αγόρια, πρωτοεμφανίζεται στην ηλικία των 3-4 ετών και συνήθως υποχωρεί στην εφηβεία.
Συμπτώματά της είναι η πολύ έντονη φαγούρα, η δακρύρροια, η φωτοφοβία και τα πολύ πρησμένα βλέφαρα. «Η συγκεκριμένη μορφή επιπεφυκίτιδας μπορεί να έχει και επιπλοκές από τον κερατοειδή με αποτέλεσμα πιθανώς και μόνιμα προβλήματα οράσεως» υπογραμμίζει ο κ. Κανελλόπουλος και προσθέτει:
«Η καλούμενη ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα είναι ένα σύνδρομο συνυφασμένο με το δερματικό έκζεμα και το χαρακτηριστικό γνώρισμά της είναι ότι τα βλέφαρα δεν είναι μόνο πρησμένα αλλά έχουν και εκζεματικές βλάβες.
Είναι επίσης πιο συχνή στα μικρά αγόρια, ενώ ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι αποτελεί συχνό προοίμιο -ίσως κατά την εμπειρία μας και το απαραίτητο «συστατικό»- για την εκδήλωση του κερατόκωνου, μιας πάθησης που παραμορφώνει τον κερατοειδή χιτώνα του ματιού δημιουργώντας σοβαρό πρόβλημα στην όραση (σε έναν στους 10 Έλληνες σύμφωνα με δικές μας μελέτες στη χώρα μας).
Τέλος, η γιγαντιαία θηλώδης επιπεφυκίτιδα είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί στους χρήστες φακών επαφής οι οποίοι δεν τους αφαιρούν καθημερινά για να τους καθαρίσουν και να τους απολυμάνουν, επιτρέποντας ταυτοχρόνως στα μάτια τους να ξεκουραστούν».
Πρόληψη και αντιμετώπιση
Στην αντιμετώπιση των οφθαλμικών αλλεργιών οι πιο απλές λύσεις είναι οι κρύες κομπρέσες, η ύγρανση του κερατοειδούς με λιπαντικά δάκρυα -ιδανικά κρύα- ή απλά το ξέπλυμα των ματιών με νερό.
Επίσης ο χειρουργός-οφθαλμίατρος μπορεί να χορηγήσει διάφορα φάρμακα, κυρίως αντιισταμινικά κολλύρια ή χάπια, φάρμακα που σταθεροποιούν τα μαστικά κύτταρα – καταλύτες της αλλεργικής αντίδρασης, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και ήπια κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη).
Για την πρόληψη συνιστάται:
- Αποφυγή στο μέτρο του δυνατού της έκθεσης στα υπαίτια αλλεργιογόνα
- Συχνό πλύσιμο των χεριών για να μη μεταφέρονται στα μάτια αλλεργιογόνες ουσίες
- Αποφυγή του τριψίματος των ματιών
- «Φιλτράρισμα» των εσωτερικών χώρων με την επιλογή ανακύκλωσης του αέρα στο κλιματιστικό μας ώστε η γύρη να συλλεγεί από το φίλτρο τους
- Χρήση ειδικών φίλτρων απομόνωσης των αλλεργιογόνων στο σπίτι και στους χώρους εργασίας
- Χρήση καλοσυντηρημένων συστημάτων κλιματισμού
«Όσοι είναι επιρρεπείς στην εαρινή αλλεργική επιπεφυκίτιδα, καλό είναι να επισκέπτονται προληπτικά τον χειρουργό οφθαλμίατρό τους για επανέλεγχο και ανανέωση της αγωγής που πρέπει να ακολουθήσουν έως ότου περάσει αυτή η δύσκολη εποχή» καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
