Η Μενδώνη δίνει σε ιδιώτες τις… πρώτες βοήθειες στην Κνωσό και σε άλλους 5 αρχαιολογικούς χώρους

Στην ανάθεση παροχής υπηρεσιών πρώτων βοηθειών σε ιδιώτες για έξι αρχαιολογικούς χώρους, ανάμεσά τους και αυτόν της Κνωσού στο Ηράκλειο, και για διάστημα επτά μηνών αντί 2 εκατ. ευρώ προχωρά το υπουργείο Πολιτισμού και συγκεκριμένα ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ). Το κόστος για την ανάθεση σε ιδιώτες για τις εν λόγω παροχές είναι τεράστιο, και δη για τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού, έναν από τους σημαντικότερους της Ελλάδας, όπου το κόστος για την απασχόληση γιατρού θα ανέρχεται στις 11.222 ευρώ τον μήνα, ενώ για νοσηλευτή και δύο διασώστες στις 7.797 ευρώ ανά περίπτωση.

Πρόκειται για διαγωνισμό που έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, καθώς μέχρι πρόσφατα οι υπηρεσίες αυτές παρέχονταν δωρεάν από εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού (ΕΕΣ) και οπλίτη γιατρό των Ενόπλων Δυνάμεων σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού.

Μάλιστα η ίδια η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη σε δηλώσεις της τον Απρίλιο του 2023 είχε πλέξει το εγκώμιο της συγκεκριμένης συνεργασίας και είχε ανακοινώσει την επέκτασή της σε δέκα αρχαιολογικούς χώρους. Ωστόσο, λίγους μόλις μήνες μετά, το υπουργείο Πολιτισμού ανέκρουσε πρύμναν και αποφάσισε να χρεώσει το ελληνικό δημόσιο. Μάλιστα, όπως είπε στο Documento ο γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδος (ΟΕΝΓΕ) Πάνος Παπανικολάου, το κόστος της σύμβασης είναι «εξωφρενικό» και πρέπει να γίνει «έρευνα για πιθανή κατασπατάληση δημόσιου χρήματος».

Η ανάθεση των €30.000 που άνοιξε τον δρόμο

Στις 29 Φεβρουαρίου 2024 ο ΟΔΑΠ δημοσίευσε «Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος» για συμμετοχή σε διαγωνισμό σχετικά με τον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Αφορούσε την «παροχή υπηρεσιών διαθεσιμότητας ιατρικού προσωπικού για την παροχή πρώτων βοηθειών και μίσθωσης ασθενοφόρου για διακομιδή επειγόντων περιστατικών». Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού ο ανάδοχος αναλάμβανε την υποχρέωση να λειτουργεί στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης «σταθμό πρώτων βοηθειών στον οποίο θα απασχολείται ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό με τον απαραίτητο εξοπλισμό και ιατροφαρμακευτικό υλικό για την άμεση παροχή πρώτων βοηθειών σε περίπτωση που χρειαστεί». Επίσης ο ανάδοχος έχει την υποχρέωση να διαθέσει «κατάλληλα εξοπλισμένο ασθενοφόρο για τη μεταφορά περιστατικών στα νοσοκομεία που καθορίζονται από το ΕΚΑΒ ή το σύστημα εφημεριών, το οποίο θα βρίσκεται μόνιμα στον αρχαιολογικό χώρο».

Στον διαγωνισμό συμμετείχαν πέντε εταιρείες: Βεργής Κωνσταντίνος και Σία ΟΕ, Iasys Clinic IKE, Ιδιωτικό Πολυϊατρείο Ιδιωτικό Διαγνωστικό Εργαστήριο Health Diagnosis ΙΚΕ, Γιώργος Παπαδόπουλος ΕΕ, Ιδιωτικά Πολυϊατρεία Medione Μον. ΑΕ. Μειοδότης αναδείχτηκε στις 12 Μαρτίου η Βεργής Κωνσταντίνος και Σία ΟΕ. Η διάρκεια της σύμβασης ορίστηκε σε μόλις ένα μήνα και το κόστος της ανήλθε σε 30.727 ευρώ συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ.

Η ανάθεση προκάλεσε έκπληξη και ερωτήματα. Είναι η πρώτη φορά που το υπουργείο Πολιτισμού αναθέτει την παροχή υπηρεσιών υγείας σε ιδιώτη στους αρχαιολογικούς χώρους – και στην Κνωσό. Τα τελευταία χρόνια και ειδικά επί υπουργίας Μενδώνη το συγκεκριμένο έργο είχε αναλάβει ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός σε συνεργασία με οπλίτη γιατρό των Ενόπλων Δυνάμεων, ο οποίος βρισκόταν μονίμως στην Ακρόπολη. Δηλαδή οι υπηρεσίες αυτές παρέχονταν χωρίς να κοστίζουν ούτε 1 ευρώ στο ελληνικό δημόσιο. Μάλιστα στις 28 Απριλίου 2023 το υπουργείο Πολιτισμού είχε εκδώσει δελτίο Τύπου με το οποίο έκανε απολογισμό της τετραετούς συνεργασίας με τον ΕΕΣ. Όπως ανέφερε: «Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός είχε αμέσως ανταποκριθεί στο αίτημα της Λίνας Μενδώνη για την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης», ενώ οι δύο πλευρές υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για «την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας σε δέκα αρχαιολογικούς χώρους». Επιπλέον, σύμφωνα με την ανακοίνωση, από το «2019 ως το τέλος του 2022 αντιμετωπίστηκαν 1.363 περιστατικά», ενώ η Λ. Μενδώνη έπλεκε το εγκώμιο της συνεργασίας λέγοντας χαρακτηριστικά: «Πρέπει να σημειώσω ότι σε κάποιες –ευτυχώς λίγες– περιπτώσεις η άμεση παρέμβαση, η γνώση και η εμπειρία των ερυθροσταυριτών έσωσαν ανθρώπινες ζωές. Ευχαριστώ θερμά τον πρόεδρο για την εξαιρετική μας συνεργασία, τους εθελοντές για την ανεκτίμητη προσφορά τους αλλά και τη συνεισφορά και προθυμία όλων των συνεργατών του ΕΕΣ». Ωστόσο λίγους μόλις μήνες μετά το υπουργείο Πολιτισμού άλλαξε ρότα.

Εταιρεία με βεβαρυμένο παρελθόν

Η ανάδοχος εταιρεία Βεργής Κωνσταντίνος και Σία ΟΕ με διακριτικό τίτλο First Aid Ambulance δραστηριοποιείται με «ιδιωτικά ασθενοφόρα στον ευαίσθητο χώρο της παροχής πρώτων βοηθειών», όπως υπογραμμίζεται στην ιστοσελίδα της εταιρείας.

Τον Μάρτιο του 2023 νοσηλευτές της εταιρείας είχαν προκαλέσει σάλο όταν κυκλοφόρησε βίντεο που τους έδειχνε να πλένουν με λάστιχο ηλικιωμένη σε πιλοτή πολυκατοικίας στον Ωρωπό. Η εταιρεία είχε υπογράψει σύμβαση με τον Δήμο Ωρωπού. Οι νοσηλευτές μετέβησαν στην πολυκατοικία προκειμένου να μεταφέρουν την ηλικιωμένη σε νοσοκομείο. Όπως υποστήριξε η εταιρεία, «η γυναίκα ήταν σε κακή κατάσταση και έπρεπε να πλυθεί πριν μπει στο ασθενοφόρο». Ωστόσο, «επειδή δεν υπήρχε πρόσβαση στο μπάνιο, το έκαναν στην πιλοτή», προκαλώντας όμως εύλογα σφοδρές αντιδράσεις.

Μετά το περιστατικό ο δήμαρχος Ωρωπού επικοινώνησε με τον ιδιοκτήτη της εταιρείας και του ζήτησε «να απομακρύνει το συγκεκριμένο πλήρωμα από το δημοτικό ασθενοφόρο». Επίσης έδωσε εντολή για κατεπείγουσα ΕΔΕ για τον εντοπισμό τυχόν πειθαρχικών ευθυνών. Η ΕΔΕ ολοκληρώθηκε σύντομα και παραδόθηκε στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, καθώς με εντολή του προϊσταμένου της εισαγγελίας Αντώνη Ελευθεριάνου ξεκίνησε προκαταρκτική έρευνα για την τυχόν διάπραξη των αδικημάτων των βασανιστηρίων και της προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Από την Ακρόπολη μέχρι τη Λίνδο

Η εν λόγω ανάθεση στη First Aid Ambulance για ένα μήνα ήταν το πρόκριμα. Στις αρχές Μαρτίου ο ΟΠΑΔ προκήρυξε δεύτερο ανοικτό διαγωνισμό «για την παροχή υπηρεσιών διαθεσιμότητας ιατρικού προσωπικού για την παροχή πρώτων βοηθειών και μίσθωσης ασθενοφόρου για διακομιδή επειγόντων περιστατικών». Αυτήν τη φορά για την κάλυψη των αναγκών έξι αρχαιολογικών χώρων και συγκεκριμένα: Ακρόπολης, Λίνδου, Ολυμπίας, Δελφών, Μυκηνών και Κνωσού. Ειδικότερα, η σύμβαση αφορά τη λειτουργία έξι ιατρείων σταθμών πρώτων βοηθειών, για τον καθένα από τους παραπάνω αρχαιολογικούς χώρους. Οι όροι λειτουργίας είναι πανομοιότυποι με αυτούς της σύμβασης που υπογράφηκε για ένα μήνα με την εταιρεία Βεργής Κωνσταντίνος και Σία ΟΕ.

Πιο αναλυτικά, σε καθέναν από τους σταθμούς πρώτων βοηθειών προβλέπεται η απασχόληση ιατρού, νοσηλευτή και δύο διασωστών ως πληρώματος ασθενοφόρου, τους οποίους μισθώνει ο ανάδοχος. Επιπλέον, σε κάθε σταθμό θα πρέπει να βρίσκεται ασθενοφόρο μισθωμένο από τον ανάδοχο σε περίπτωση που χρειαστεί η διακομιδή ασθενούς σε νοσοκομείο, σε συνεννόηση με το ΕΚΑΒ.

Η διάρκεια της σύμβασης ορίστηκε σε επτά μήνες, ενώ το συνολικό κόστος άγγιξε τα 2 εκατ. ευρώ εάν συνυπολογιστεί και ο ΦΠΑ.

Γιατροί και νοσηλευτές με βασιλικές παροχές

Στην προκήρυξη περιγράφεται αναλυτικά το μηνιαίο κόστος που προβλέπεται για κάθε ειδικότητα ανά αρχαιολογικό χώρο με προϋπόθεση τις 13 ώρες απασχόλησης ημερησίως. Οι παροχές για τις υπηρεσίες εμφανίζονται… βασιλικές καθώς περιλαμβάνονται «έξοδα σίτισης, στέγασης, ασφαλιστικών εισφορών, μεταφοράς για καθέναν από τους αναφερόμενους και το επιχειρηματικό όφελος».

Είναι χαρακτηριστικό ότι για την Ακρόπολη το κόστος για την παροχή υπηρεσιών γιατρού ανέρχεται σε 9.000 ευρώ τον μήνα, κάτι που σημαίνει περί τα 300 ευρώ την ημέρα. Στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο το μηνιαίο κόστος για την απασχόληση του νοσηλευτή αγγίζει τις 6.300 ευρώ, ενώ για τους δύο διασώστες που θα επιβαίνουν στο ασθενοφόρο επίσης τις 6.300 ευρώ στον καθένα.

Τα κόστη εκτοξεύονται περαιτέρω στις Μυκήνες και στους Δελφούς. Για παράδειγμα, για τον γιατρό αγγίζει τις… 10.434 ευρώ σε μηνιαία βάση, για τον νοσηλευτή τις 7.440 ευρώ, ενώ και για τους δύο διασώστες τις 7.440 ευρώ ανά περίπτωση.

Το κόστος απογειώνεται για τους αρχαιολογικούς χώρους της Λίνδου και της Κνωσού. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Λίνδο το κόστος για τον γιατρό ανέρχεται σε… 11.722 ευρώ τον μήνα, ενώ για τον νοσηλευτή και τους δύο διασώστες σε 8.011 ευρώ ανά περίπτωση. Αντίστοιχα στην Κνωσό το κόστος για την απασχόληση γιατρού ανέρχεται στις 11.222 ευρώ, ενώ για νοσηλευτή και δύο διασώστες στις 7.797 ευρώ ανά περίπτωση.

«Να γίνει έρευνα για κατασπατάληση»

Κατά πόσο όμως τα χρήματα αυτά ανταποκρίνονται στο αντίστοιχο κόστος γιατρών και νοσηλευτών που απασχολούνται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ); Η απάντηση που έλαβε το Documento στην ερώτηση αυτή από τον γενικό γραμματέα της ΟΕΝΓΕ, νευροχειρουργό Π. Παπανικολάου ήταν ότι πρόκειται για σκάνδαλο και θα πρέπει να γίνει «έρευνα για πιθανή κατασπατάληση δημόσιου χρήματος».

«Το κόστος της σύμβασης είναι εξωφρενικό, καθώς τα ποσά που αναφέρονται είναι εξωφρενικά συγκριτικά με τους μισθούς που προβλέπονται ακόμη και για γιατρούς διευθυντές σε κέντρα υγείας. Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να γίνει άμεσα έρευνα για πιθανή κατασπατάληση δημόσιου χρήματος» τονίζει ο Π. Παπανικολάου.

«Γιατί αποφασίστηκε πληρωμή δωρεάν υπηρεσιών»

Το Documento επικοινώνησε με τον αρχαιολόγο και πρόεδρο του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων του υπουργείου Πολιτισμού Δέδε Λιώνη. Σε δήλωσή του αναρωτιέται γιατί ξαφνικά το υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε να χρεώσει το κράτος με 2 εκατ. ευρώ για υπηρεσίες που μέχρι πρόσφατα παρέχονταν δωρεάν από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και γιατρούς των Ενόπλων Δυνάμεων: «Η προκήρυξη του διαγωνισμού για την ιατρική κάλυψη επισκεπτών και εργαζομένων στους έξι αρχαιολογικούς χώρους από ιδιώτη πάροχο υπηρεσιών υγείας σε πρώτη ματιά φαίνεται να καλύπτει ένα διαπιστωμένο έλλειμμα, το οποίο οι εργαζόμενοι του υπουργείου Πολιτισμού πολλές φορές στο παρελθόν είχαμε επισημάνει. Ομως δεν μπορεί παρά να γεννά εύλογα ερωτήματα και απορίες, καθώς μέχρι πέρυσι αυτές οι υπηρεσίες παρέχονταν δωρεάν είτε από το ΕΚΑΒ είτε από τον Ερυθρό Σταυρό με τη συνδρομή στρατιωτικού γιατρού. Αναρωτιόμαστε, εξαντλήθηκαν όλες οι δυνατότητες για να συνεχίσει η παροχή αυτών των υπηρεσιών αδαπάνως για το ελληνικό δημόσιο και κατέληξε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού διά του ΟΔΑΠ να τις αναθέσει σε ιδιώτη; Επιπλέον δεν μπορώ να μη σημειώσω ότι η εκχώρηση διάφορων τύπου υπηρεσιών στον ιδιωτικό τομέα αποτελεί πλέον τη μόνιμη και συνήθη πρακτική καθώς μόλις πρόσφατα υπήρξε υπουργική απόφαση η οποία εκχωρεί επίσης σε ιδιώτη τη διαχείριση έκδοσης εισιτηρίων στον χώρο της Ακρόπολης και εισροής των επισκεπτών».

38.700 € το μισθωμένο, 70.000 € το καινούργιο

Από τα εντυπωσιακά που περιλαμβάνει η προκήρυξη του διαγωνισμού είναι το κόστος που προβλέπει για τη μίσθωση των ασθενοφόρων και τον εξοπλισμό τους, καθώς όπως φαίνεται το ελληνικό δημόσιο θα δώσει για επτά μήνες σχεδόν το 50% απ’ όσο θα κόστιζε να τα αγοράσει και μάλιστα καινούργια.

Ειδικότερα, το κόστος για τη μίσθωση των ασθενοφόρων στους έξι αρχαιολογικούς χώρους για επτά μήνες ανέρχεται σε 232.000 ευρώ. Την ίδια ώρα το ελληνικό δημόσιο με 430.000 ευρώ θα μπορούσε να αγοράσει έξι ολοκαίνουργια ασθενοφόρα. Οπως έκανε τον Φεβρουάριο του 2023, όταν το υπουργείο Οικονομικών αγόρασε έξι ασθενοφόρα, τα οποία δόθηκαν στο ΕΚΑΒ αντί 430.000 ευρώ συνολικά, δηλαδή κόστισαν 71.666 ευρώ το καθένα.